RÊZIMAN (dilbilgisî)

BÛN (OLMAK FİİLİ)

Kürtçedeki “bûn “ (olmak) fiilinin şimdiki zaman çekimi, türkçedeki “olmak” fiilinin çekimine çok yakındır. Sözcüklerin sesli veya sesiz harfle bitimine bağlı.
Aslında 2. derste sesiz harfle biten sözcüklerle “bûn”fiilinin çekimini de görmüş olduk. Onu tekrarlayalım.

Aşağıda ki boşlukları doldurup gönderin zaten 2. derste var. Değiştirerekte doldurabilirsiniz. (ÖDEV)

Kürtçe : Türkçe
Ez … im. Ben …im.
Tu … î. Sen ….sin.
Ew … e. O…dur/dir…
Em … in. Biz…iz /uz…
Hûn.in. Siz.siniz/ sunuz…
Ew.in. Onlar.dırlar/durlar.

1.2.3. tekil ile 1.2.3. çoğul da ki eklere dikkat edin.

Têbinî(not /dipnot): Kürtçe de “bûn”(olmak) fiilinin takıları türkçenin tersine sözcükten ayrı yazılır, okunurken bitişikmiş gibi okunur. Ayrıca kürtçedeki “bûn” fiilinin takıları hiç değişmez, zira kürtçede ses uyumu kuralı yoktur.






PÊHÎNÎ (alıştırma):
Siz de şu sözcüklerini “bûn” fiiline, yanı yükarıdaki örneğe uygun çekin. (ÖDEV)

tirk, alman, mêr (erkek), jin (kadın), ciwan (genç), karker (işçî)





DIYALOG

Diyalogu türkçeye çevirin ve diğer ödevlerle birlikte gönderin. (ÖDEV)

- Roj baş
- Roj baş
- Ez Necî me, lê tu?
- Necî! Hiii!
- Erê Necî. "Ez Necî me.
- Ez jî Hêvî me.
- Ez Necî me, tu Hêvî yî
- Ew kî ye?
- Ew Gulê ye.
- Ez gundî me.
- Ez jî gundî me.
- Ew kî ye?
- Ew jî gundî ye.
- Em gundî ne.
- Lê hûn çi ne?
- Em bajarî ne?
- Erê, erê, em gundî ne, ew bajarî ne.
- Em gundî ne. Hun bajarî ne.



WATEYA PEYVÊN KURDÎ (Kürtçe sözcüklerin anlami)

… me = …im (olmak fiilinin sesli harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan birinci tekil şahıs takısı)

… yî = …sin (olmak fiilinin sesli harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan ikinci tekil şahıs takısı)

… ye = …dir (olmak fiilinin sesli harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan üçüncü tekil şahıs takısı)
gundî = köylü

… ne = …yiz /siniz/ dirler ((olmak fiilinin sesli harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan çoğul şahıs takısı)

gund = köy
bajar = şehir
bajarî = şehirli
gundî = köylü
çi = ne
jî = de
lê = ya, ama





RÊZIMAN (dilbilgisî)

Kurdî tirkî
Ez gundî me. Ben köylüyüm.
Tu gundî yî. Sen köylüsün.
Ew gundî ye. O köylüdür.
Em gundî ne. Biz köylüyüz.
Hun gundî ne. Siz köylüsünüz.
Ew gundî ne. Onlar köylüdürler.


Burda bûn-olmak fiilinin sesli harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan şahıs takılarını görüyorsunuz.

Bu dersin bûn-olmak başında sessiz harfle biten sözcüklerden sonra kullanılan şahıs takılarını görmüştük..


DERSA 4'EMÎN - 4.DERS

ŞİMDİ 4. DERSE BAŞLIYORUZ - EM NIHA DEST BI DERSA 4'EMÎN DIKIN


Aşağıdaki metni okuyun ve çevirin. Cümleleri sesli telafuz edin, bilmediğiniz kelimeleri diyalogların altındaki sözlükten öğrenin.

Bu metni çevirdikten sonra gönderin. (ÖDEV)

DIYALOG

Navê min Sîdar e. Welatê min Kurdistan e. Ez li vir karker im.
Mala min li gund e. Mala min mezin e. Ez zewicî me. Du zarokên min hene. Navê jina min Delal e. Navê zarokên min Evîn û Pêşeng e. Pêşeng law û Evîn keçik e. Zarok hîn biçûk in. Pêşeng çar û Evîn jî du salî ye


WATEYA PEYVÊN KURDÎ (Kürtçe sözcüklerin anlami)

nav = isim / ad
navê min .. =benim adim.
welat = ülke /memleket
li = ...de /da (yer bildiren edet)
vir = bura
li vir = burda
karker = işçi / proleter
Ez li vir karker im. = Ben burada işçiyim.
mal = ev
gund = köy
li gund = köyde
mezin =büyük
Mala min mezin e.= Evim büyüktür.
zewicî = evli
Ez zewicî me.= Ben evliyim.
zarok = çocuk
zarokên min =çocuklarım
hebûn = var olmak
heye = var
hene = vardırlar
jin = kadın / esh
navê jina min = eşimin adı
law /kur = erkek çocuk
keç /qîz = kız çocuk
keçik = kız /kızca?ız
hîn = henuz / daha
biçûk /piçûk = küçük
çar = 4 (dört)
du / dudu = 2 (iki)
sal = yıl / sene
sali = yaş / yashında




PÊHÎNÎ (Alıştırma):

1-
Pirs (soru) bersiv:(cevap)
Navê te çi ye? Navê min .... e /ye
Navê welatê te çi ye? Navê welatê min...... e /ye
Mala te li ku ye? Mala min li ........ e.
Tu zewici yî ? Erê ez ...... me.
Zarokên te hene ? Erê zarokê min .....
Navê jina te çi ye? Navê jina min ....... e.
Navê zarokên te çi ne? Navê zarokên min ........e/ne

Boşlukları doldurun (ÖDEV)




2- a - Navê min Sîdar .. . Navê welatê min Kurdistan .. .

Ez kurd .. . Tu tirk . ? Em çi .. Em kurd .. Hun alman .. b -...min Sîdar e. ...

kurd im.tirk î. kurd in. alman in.

Boşlukları verilen cevaplara göre doldurun (ÖDEV)






3- Örneklerden yararlanarak verilen diğer sözcükleri “bûn” fiilinin çekimine uygun çekin.

Mînak:(örnek)
a) Mêr, Ez mêr im, tu mêr î, ew mêr e. Em mêr in, Hun mêr in, Ew mêr in.


Hesinkar, heval, Baran, xwendekar (bunları çekin) (ÖDEV)


Mînak:(örnek)
b)Hêvî, Ez Hêvî me, tu Hêvî yî, ew Hêvî ye. Em Hêvî ne, hun Hêvî ne, ew Hêvî ne.


Mamoste, bajarî, Suryanî, sêwî, rêwî (bunları çekin) (ÖDEV)