DERSA 5'EMÎN - 5.DERS


ŞİMDİ 5. DERSE BAŞLIYORUZ

EM NIHA DEST BI DERSA 5'EMÎN DIKIN





Aşağıdaki metni okuyun ve çevirin. Cümleleri sesli telafuz edin, not alın, bilmediğiniz kelimeleri diyalogların altındaki sözlükten öğrenin. (ÖDEV)


XWENDIN

Gundê me,

Ez ji gundekî Kurdistan im. Gundê me gundekî biçûk e. Navê wî Sêgir e. Di gundê me de 25 mal hene. Li gund dibistanek jî heye, lê ne dibistana Kurdan e, ya Tirkan e. Li Kurdistanê dibistanên Kurdî tine, Kurdî qedexe ye.

Di gund de xaniyekî min jî heye. Di mala min de sê ode hene. Yek oda razanê, ya dudyan oda rûniştinê, ya sisyan jî kelingeh (mutfax) e.

Di oda rûniştinê de teregên pirtûkan hene. Hemû tereg tijî pirtûk in. Pirtukên min wekî dilê min in. Li ba min pirtûk, rojname û kovarên Kurdî jî hene. Ma pirtûkên we jî hene? Eger tine, Pirtukan bikirin û bixwînin. Xwendin tiştekî herî baş e. Ez xwendinê hez dikim.




WATEYA PEYVÊN KURDÎ (Kürtçe sözcüklerin anlami)

ji : ....den/....dan
gundekî :bir köy/gund (köy)+yek (bir)+î (eril çekim takısı)= gundekî
me : bizi /bize/ bizim / biz (bükümlü hal)
gundê me : bizim köy
wî : ona / onu / o (bükümlü hal)
di ...... de : ..de /..da (içinde)
di gundê me de: Köyümüzde /köyümüzün içinde
mal : ev / daire
bist û pênc : 25
hene : vardırlar
dibistan : okul
dibistanek : bir okul
kurdan : kürtler
tirk : türk
tirkan : türkler
Kurdî : kürtçe
qedexe: : yasak
xanî : bina /ev
xaniyekî : bir bina / bir ev
xaniyekî min : bir evim
xaniyekî min jî : bir evim de
heye : var /vardır
sê : 3
yek : 1
du : 2
oda razanê : yatak odası
oda rûniştinê : oturma odası
sisiyan : üçüncü /3.
ya : cinsiyet belirleyen ön takı/ bu takı dişiler için dir.
ya sisyan : üçüncüsü
kelîngeh (mutfax) : mutfak
tereg : raf
pirtûk : kitap
teregên pirtûkan : kitap rafları
hemû : hepsî / bütün
tijî : dolu
hemû tereg tijî pirtûk in : bütün raflar kitap(lar)la dolu(dur)
wekî : gibi
dil : yürek/ kalp
ba : yan, yanında /ruzgar
li ba min : yanımda
rojname : gazete
kovar : dergî
ma : soru ön takısı
Ma pirtûkê we jî hene? :Sizin de kitaplarınız var mı?
eger : şayet/ eğer
tine /tine : yok/ yoksa/ yoktur
bikirin : satın alın! (emir)
bixwînin : okuyun! (emir)
xwendin : okumak
tişt : şey
tiştekî : bir şey
herî : en /daha
baş : iyi
herî baş : en iyi
hez: sevgi
hez dikim: seviyorum
xwendin: okuma
xwendinê: okumayı




----


Aşağıdaki metni okuyun ve çevirin. Cümleleri sesli telafuz edin, bilmediğiniz kelimeleri diyalogların altındaki sözlükten öğrenin. İsim ve yer değiştirerek benzer cümleler kurmaya çalışın. Diyaloglara kendinzi dahil edin. Zamirlerin yazılışlarına dikkat edin. (ÖDEV)


DIYALOG
- Roj baş! - Roj baş bira
- Tu baş î? - Spas, lê tu?
- Ez jî baş im. - Navê te çi ye?
- Navê min Sîdar e. - Lê navê te?
- Cindî ye. - Tu ji ku yî?
- Ez ji gundekî Kurdistan im. -Navê gundê we çi ye?
- Navê gundî me Sêgir e. - Di gundê we de çend mal hene?
- Di gundê me de 25 (bistûpênc) mal hene.
- Mala te heye? - Belê, çavîkî min heye. - Mala wê keçikê li ku ye?
- Çi ji te re? - Hîç! Lê mala wî lawikî?
- Mala wî li bajêr e.
- Pêşeng û Evîn li ku ne? - Ew li der in.
- Ma birçî ne bûne? - Na, wan hîn gava din nan xwarin.
- Wan çi xwarin - Goştê biraştî xwarin.
- Ma me çi kirî? - Hinek goşt jî bidin me.
- Goşt nema. - Êh! Em ê jî nanê tisî bixwin.



WATEYA PEYVÊN KURDÎ (Kürtçe sözcüklerin anlami)
Spas : teşekür
Çi : ne
Te : sen /sana / seni / senin (ikinci tekil şahisin bükümlü hali)
Navê te çi ye? : Adın nedir?
Ku : nere (yer bildirme sorusu ve edatı)
Li ku : nerede / hani
Ji ku : nereden
We : siz/ sizin / size/ sizi
Belê : evet/ tabi
Çavî : göz (oda, cep, çekmece)
Çavîkî : bir göz
Çi ji te re : Sana ne?
Der : dış / dışarı
Li der : dışarda
Birçî : aç
Birçi bûn : acıkmak
Ne : degil (olunsuzluk takısı)
Ez ne birçi me! : Ben aç değilim!
Hûn birçî ne bûne? : Siz acıkmadınız mı?
Gav : adım
Gava : esnasında / momentinde / eğer
Din : diğeri
Xwarin : yemek (fiili)
Goşt : et
Biraşti : kızartılmış / közlenmiş
Goştê biraştî : kızartılmış et
Kirin : yapmak, etmek
Kirî : yapmış / etmiş
Çi kirî? : Ne yaptı / yapmış?
Min çi kiriye? : Ben ne yapmışım?
Bidin : verin
Nan bidin me! : Bize ekmek verin?
Ma : kaldı (kalmak fiilinin dili geçmiş zaman kökü)
Nema : kalmadı.
Ma ? : .. mi? soru ön takısı
Ma ew kurd e? : O kürt mü?
Ma tu gundî yî : sen köylü müsün?
.ê : .ecek / acak (gelecek zaman yardimci fiilî „dên“ nin şimdiki zaman kökü kökü)
ez ê bêm : ben geleceğim.
Tisî : yavan / kuru
Nanê tisî : yavan ekmek / kuru ekmek
Bixwin! : yiyin! ( yemek fiili „xwarin“ in emir kipi)









DERSA 6'EMÎN - 6.DERS


ŞİMDİ 6. DERSE BAŞLIYORUZ

EM NIHA DEST BI DERSA 6'EMÎN DIKIN



Bu derste yavaş yavaş ileri gramere giriş yapacağız. Ben her ne kadar gramer öncelikli olmamalı demiş olsamda bazı temel bilgiler olmadan ilerlememiz mümkün olmaz.

Ayrıca önceki dersten eksikleriniz olduğu için bu dersi kısa tutuyorum ve ödev vermiyorum.



RÊZIMAN (DİLBİLGİSİ)

Derbarê cînavan de agahiyek kurt (Kişi zamirleri üzerine kısa bilgi):

A - Biz ilk derste birinci çeşit zamirleri gördük. Onlar yalın zamirlerdir. Bu yalın zamirleri tekrarlayalım: “ez, tu, ew, em, hûn, ew” bu yalın zamirler kürtçe de üç önemli görevi üstlenmişlerdir.

1–Geçişli geçişsiz bütün fiilerin şimdiki zamanlarının çekiminde kullanılırlar.
2 - Geçişsiz fiilerin geçmiş zamanlarının çekiminde kullanılırlar.


Mînak(Örnek):

şimdiki zaman
geçişsiz : geçişli
Ez diçim.(ben gidiyorum.) :Ez dibêjim. (ben söylüyorum:)

geçmiş zaman
geçişsiz : geçişli
Ez çûm. (ben gittim.) :Min got. (Ben söyledim.)


3 – Gelecek zaman çekimin de de yalın zamirler kulanılır.

Mînak(Örnek):
Ez ê biçim.(gideceğim) :Ez ê bêjim. (söyleyeceğim)


B- Cînavên tewangî (bükümlü kişi zamirleri):

Yekjimar (tekil) - pirejimar (çoğul)
min - me
te - we
wê - wan
wî -

têbinî (not): Bu ikinci çeşit yada bükümlü kişi zamirleri iki görevi üstlenmişlerdir.


1 – Mülkiyet zamirleri olarak kullanılır.

Mînak(Örnek):
pirtûka min : benim kitabım / kitabım
keça min : benim kızım /kızım
kurê min :benim oğlum /oğlum
pozê min : benim burnum / burnum


2 – Geçişli fiillerin geçmiş zaman çekiminde kulanılır.

Mînak(Örnek):
Şimdiki zaman : geçmiş zaman
Ez dibêjim (söylüyorum) : min got. (söyledim)
Ez nan dixwim (ekmek yiyorum) : min nan xwar (Ben ekmek yedim)

RÊZIMAN (DİLBİLGİSİ)

6 ve 7. derslerde A- birinci çeşit zamirleri, B-Cînavên tewangî (bükümlü kişi zamirleri) ni ve Lêkera "HEBÛN" (varolmak, malik olmak fiili) ni gördük.

Şimdi temel edatlara geçiyoruz.



C- Daçek (Edat):

--Di...de(de/da/ bir şeyin içinde anlamındadir. Gözle görülmez)

di sandiqê de. (sandıkta / Sandığın içinde)
di binê kursiyê mezin de, (büyük sandalyenin altında)
di erdê de (yerde /yerin içinde anlamında)


Li ...(de /da / gözle görülür, açıkta anlamlarında)
li ber sandiqê (sandığın önünde/ bakıldığında gözle görülür.)
li ber kursî (sandalyenin önünde)
li erdê (yerde / yerin üstünde, gözle görülür.)


Bu iki edatın daha iyi anlaşılması için bir örnek daha.

Pirtûk di erdê de ye. : Kitap yerde dir (yere gömülü, yerde saklı anlamında).

Pirtûk li erdê ye. : kitap yerde dir. (yerin üstünde, bakıldığında görülür anlamında)





--Ji........ : ...den /...dan
Ji Kurdistan. : Kürdistan dan
ji Serhed, : Serhat tan
ji Amed : Amed ten (Diyarbakır dan)



PÊHÎNÎ (Alıştırma)
1 - - gundê we - - çend mal hene?
- - gundê me - - 25 (bistûpênc) mal hene.
Pêşeng û Evîn - - ku ne?
Ew - - der in.
Pirtûk - - çaviya sandiqê - ye.
Pirtûk - - ser sandiqê ye.

(boşlukları doldurup bana gönderin) (ÖDEV)





PÊHÎNÎ (Alıştırma) 2
Mînak(örnek):
Ev mase - - darê mazî ye.
Ev mase ji darê mazî ye. (Bu masa meşe ağacından)



Ez - - gundekî Kurdistan im
Tu - - ku yî? (nerelisin)
Ez - - Dêrsim im.

(boşlukları doldurup bana gönderin) (ÖDEV)








PÊHÎNÎ (Alıştırma) 3

Boş yerleri şu sözcüklerle doldurun, heye, hene, tine,


Li gund dibistanek jî---, Li Kurdistanê dibistanên Kurdî---,
Di gund de xaniyekî min jî - - - -. Di mala min de sê ode - -
- -.

Di oda rûniştinê de teregên pirtûkan - - - -. Li ba min pirtûk,
rojname û kovarên Kurdî jî - - -. Ma pirtûkên we jî - - - -?

(boşlukları doldurup bana gönderin) (ÖDEV)